Thursday, December 24, 2009

ალტერნატიული სახელმძღვანელოები და მისაღები გამოცდები


სკოლებში ალტერნატიული სახელმძღვანელოების შემოღებამ დიდი მითქმა–მოთქმა გამოიწვია საზოგადოებაში. გაჩნდა ეჭვი, რომ ერთიანი ეროვნული გამოცდების ტესტებში მოცემული კითხვები არ დაემთხვევა სახელმძღვანელოებში მოცემულ მასალას. თუმცა გამოცდების ეროვნულ ცენტრსა და ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრში აცხადებენ, რომ ტესტებში მხოლოდ ის მასალა იქნება მოყვანილი, რომელიც ყველა ალტერნატიულ სახელმძღვანელოშია მოცემული.

სარეფორმო ალტერნატიული სახელმძღვანელოები ქართულ სკოლებში 2004 წლიდან შევიდა. საქართველოში დაახლოებით 400 გრიფმინიჭებული სახელმძღვანელოა (არჩევითი საგნებისა და არაქართულენოვანი სკოლებისთვის სახელმძღვანელოების გარდა). უნდა აღინიშნოს, რომ როგორც მოვლენას, ალტერნატივის არსებობას უმრავლესობა დადებითად აფასებს, თუმცა გამოცდების ეროვნული ცენტრის ლოგისტიკის განყოფილების უფროსის მერაბ თოფურიას თქმით, ალტერნატიული სახელმძღვანელოების არსებობა თავისთავად კი არის დადებითი მოვლენა, მაგრამ საქართველოსნაირ დაულაგებელ ქვეყანაში, ეს ბევრ პრობლემას იწვევს.“ საქართველოში ეს არ ამართლებს რადგან ისეთი სახელმძღვანელოებია, რომ მხოლოდ ერთით სწავლება არ არის საკმარისი, ზოგში ის არ არის, ზოგში – ეს.“ მისი თქმით, ეს პრობლემებს უქმნის საგამოცდო ტესტებსაც, რადგანაც „მერე ამბობენ, რომ ტესტებში ისეთი რამ შეიტანეს, რაც არ იყო სახელმძღვანელოში. ამიტომ ვცდილობთ, რომ მხოლოდ ის საკითხები შევიტანოთ, რომელიც ყველა წიგნშია, ეს კი არეალს ძალიან ავიწროებს.“ – ამბობს მერაბ თოფურია. მისი აზრით, სანამ ქვეყანაში სიტუაცია არ დალაგდება, „უმჯობესია, რომ არსებობდეს სტანდარტთან შესაბამისი ერთი წიგნი, იმას გაჰყვება სუყველა და არაფერი საკამათო აღარ იქნება.“ კითხვაზე, თუ როგორ უნდა მოხდეს იმ ერთი სახელმძღვანელოს შერჩევა, ბატონი მერაბი პასუხობს, რომ ტექნიკურ და საბუნებისმეტყველო საგნებში არსებობს უცხოელი ავტორების მიერ დაწერილი კარგი წიგნები, რომელთა თარგმნაც შეიძლება, ამ საგნებში ქართველი ავტორები კარგ სახელმძღვანელოს ვერ წერენ, რადგანაც, „სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვაქვს ამის ტრადიცია, იმიტომ რომ საბჭოთა კავშირის დროს სულ ითარგმნებოდა წიგნები. ეს სამარცხვინო არ არის.“ თუმცა, მისი აზრით, ქართულ ენასა და ლიტერატურაში და საქართველოს ისტორიაში არსებობდა კარგი წიგნები, ახლის შესაქმნელად კი საჭიროა, რომ სახელმწიფომ მისცეს სტანდარტი, დაუკვეთოს ეს საქმე იმ ადამიანებს, ვისაც ენდობა საზოგადოება და ვინც ნამდვილად იცის ლიტერატურა და ისტორია. კითხვაზე, სახელმძღვანელოების შექმნისთვის სპეციალური განათლების აუცილებლობის შესახებ, ის პასუხობს, რომ რაიმე ტიპის დამატებითი განათლება ამისთვის საჭირო არაა. მისი თქმით, როდესაც სახელმძღვნელოების შექმნაზე კონკურსი გამოცხადდა და ავტორთა ჯგუფები შეიკრიბა, „იქ დაიწყო ლობირება, „ვისი“ ავტორი გავიდოდა, ამიტომაც გრიფს აძლევენ ყველას. ნაცვლად იმისა, რომ კარგი სახელმძღვანელოები ავარჩიოთ, ეს გახდა ბიზნესი.“

ალტერნატული სახელმძღვანელოების არსებობას დადებითად აფასებს მე–20 სკოლის დირრის მოვალეობის შემსრულებელი ქეთევან იაკობაშვილი . „რამდენიმე არჩევანი კარგია, ერთი წიგნიექტოთ, დაშტამპულად სწავლება არ ვარგა, რამდენიმე ვარიანტი უნდა იყოს, ძალიან კარგად შემოწმებული, მორგებული.“ თუმცა ის აგრეთვე აღნიშნავს, რომ დღეს არსებული სახელმძღვანელოების სიავკარგე საკამათოა. : „სადავოა წიგნების ვარგისიანობა, მაგრამ ესეც ალბათ ჩამოყალიბების პროცესია და ძალიან ბევრია სამუშაო.“

ეროვნული სასწავლო გეგმების შეფასების ცენტრის ჰუმანიტარული საგნების მიმართულების კოორდინატორი თამარ ჯაყელი, ფიქრობს, რომ „ალტერნატივა დადებითი მოვლენაა, ეს ამდიდრებს საგანმანათლებლო სივრცეს. 2009 წელს ხელახალი გრიფი მიენიჭა პირველ, მეშვიდე და მეათე კლასის სახელმძღვანელოებს. შედგა კომისია, რომელშიც შედიოდნენ ექსპერტები, მათ შეისწავლეს ყველა გრიფმინიჭებული წიგნი და შეაფასეს 50 კრიტერიუმის მიხედვით. თუმცა თამარ ჯაყელი აღნიშნავს იმასაც, რომ სამინისტროს მიერ გრიფირების პროცედურაგავლილი ყველა წიგნსთვის გრიფის მინიჭება სუსტი სქემაა და არ გაამართლა – ძალიან ბევრმა ცუდმა წიგნმა მიიღო გრიფი. ახლა მთლიანად იცვლება ეს წესი. სახელმძღვანელოს არჩევა საგნობრივი კათედრების საქმეა’’. თამარ ჯაყელი ამბობს, რომ „ძალიან ხშირად არ ხდება ისე, რომ მასწავლებლები ისხდნენ და ათვალიერებდნენ წიგნებს, უფრო სპონტანურად იღებენ გადაწყვეტილებებს.“ ამის გამომწვევად კი ქალბატონმა თამარმა რამდენიმე მიზეზი დაასახელა: ინფორმაციის ნაკლებობა, სახელმძღვანელოს ავტორების მიერ მასწავლებლებისთვის წიგნების უფასოდ გადაცემა, რასაც მოჰყვება ის, რომ პედაგოგი იმ სახელმძღვანელოს ირჩევს, რომელიც მას აჩუქეს. გარდა ამისა, არის კიდევ სხვა ტიპის პრობლემებიც: მასწავლებლების უმრავლესობა შეჩვეულია ერთი წიგნით სწავლებას და ამიტომაც უჭირს ახალ სახელმძღვანელოებთან შეგუება. გარდა შინაარსისა, წიგნებში შეცვლილია სწავლების მეთოდიკაც. ესეც სიახლეა მასწავლებლებისთვის, მათ, თამარ ჯაყელის თქმით, ვერ აიძულებ ამ მეთოდიკის შესწავლას, რადგანაც დაბალი ხელფასები აქვთ და კიდევ დამატებითი დავალების მიცემა, მისი აზრით, უხერხულია, თუმცა იგი ამბობს, რომ განათლების სამინისტრომ დაიწყო ვაუჩერების გაცემა, რომლის მეშვეობითაც მასწავლებლებს შეეძლებათ მივიდნენ არასამთავრობო ორგანიზაციებში, რომლებიც ატარებენ ტრენინგებს, იქ მოემზადონ სასერთიფიკაციო გამოცდებისთვის და ასევე შეისწავლონ სწავლების ახალი მეთოდიკა.

მეოცე სკოლის დირექტორი პრობლემას ხედავს კლასში ბავშვების სიმრავლეშიც. „ სკოლა ისე უნდა იყოს მოწყობილი, რომ თითოეულ ბავშვთან შეგეძლოს მისვლა. 43 ბავშვიან კლასში, რაც უნდა კარგი წიგნი აიღო, ამას ვერ მოახერხებ.“

ალტერნატიული სახელმძღვანელოების გამო ბავშვებისაც ექმნებათ პრობლემები: ეროვნულ გამოცდებზე ხვდებათ ისეთი საკითხები, რომლებიც მათ არ უსწავლიათ, რადგან მათი სკოლის მიერ არჩეულ კონკრეტულ სახელმძღვანელოში ეს არ ეწერა. ამ პრობლემის გამომწევევ მიზეზებს თამარ ჯაყელი ასე ხსნის: „წიგნები იწერება სტანდარტის მიხედვით, ჩვენ ავტორებს საკითხების სარეკომენდაციო სიას ვაძლევთ და ვეუბნებით, რომ რომელი საკითხიც უნდათ, შეუძლიათ გამოიყენონ სტანდარტით გათვალისწინებული მიზნების მისაღწევად. ამიტომ ხდება, რომ ალტერნატიულ წიგნებში სხვადასხვა მასალაა შეტანილი“. მერაბ თოფურია აღნიშნავს, რომ ტესტები იწერება სტანდარტის მიხედვით, რომელიც განათლების სამინისტრომ შეიმუშავა და გამოცდების ცენტრი მის მიხედვით ადგენს ტესტებს. „საგამოცდო ტესტები დგება არა იმის მიხედვით, თუ რა წერია ამა თუ იმ სახელმძღვანელოში, არამედ – რა წერია სტანდარტში. სახელმძღვანელო იქმნება სტანდარტის მიხედვით. თუ რომელიმე სახემძღვანელოში რაღაც არ წერია, ეს არის უკვე სახელმძღვანელოს პრობლემა.“

თუ როგორ უნდა მოახერხონ ბავშვებმა ამ შემთხვევაში საგამოცდო ტესტების წარმატებით ჩაბარება, თამარ ჯაყელი შემდეგნაირად პაუხობს: „ეს არის პრობლემა იმისთვის, ვინც არ იცის ისეთი ტიპის ტესტის შექმნა, რაც ღრმა ცოდნას შეამოწმებს, ყველაზე ადვილია ფაქტების შემოწმება. არც საზღვარგარეთ აქვთ ერთი და იგივე წიგნები“. მერაბ თოფურია კი ამ პრობლემას შემდეგნაირად ხედავს: „გამოცდების დროს ვამოწმებთ შინაარსებს, ლოგიკურ მსჯელობას გავიგებ უნარ–ჩვევების გამოცდაზე. ქართულში ჩვენ ფაქტების ცოდნას ძალიან იშვიათად ვითხოვთ. ისტორიაში კი პირიქით, შენ თუ კონკრეტული ფაქტები არ იცი, ვერ იმსჯელებ“. თამარ ჯაყელი ამბობს, რომ წელს ტესტები ისე შეიქმნა, რომ მასში მხოლოდ ის მოხვედრილიყო, რაც ყველა სხელმძღვანელოში ეწერა, „შედგა კომისია, რომელშიც მონაწილებოდა პარლამენტი, მინისტრი და ა.შ., მან აიღო პასუხისმგებლობა, რომ ის საკითხები იქნებოდა ტესტებში, რაც ყველა ალტერნატიულ სახელმძღვანელოში არის.“

ზემოთ აღნიშნული პრობლემებიდან გამოსავალს მოსწავლეები და მათი მშობლები რეპეტიტორთან მომზადებაში 170–ე სკოლის მეთრმეტე კლასის მოსწავლე ნინო მჟავანაძე ამბობს, რომ სკოლაში მიღებული ცოდნა არ არის საკმარისი მისაღები გამოცდების წარმატებით ჩასაბარებლად. ის ასევე აღნიშნავს, რომ მეთორმეტე კლასში სკოლაში თითქმის არავინ დადის, რადგან რეპეტიტორთან მომზადებასთან ერთად აღარ მიიჩნევენ საჭიროდ სკოლის გაკვეთილებზე დასწრებას. მართალია რეპეტიტორების არსებობობა ყველა ბავშვს ერთნაირ პირობებში არ აყენებს გამოცდების ჩაბარების დროს, მაგრამ თითქმის ყველა რესპონდენტის აზრით, ჯერჯერობით ეს პრობლემა მოუგვარებელია და ამ პირობებში მისი გადაწყვეტა შეუძლებელია, რადგანაც სკოლა არ იძლევა გამოცდების დასაძლევად საჭირო განათლებას.

No comments:

Post a Comment